Hristiyanlığın en eski bayramlarından Noel, Gregoryen takvimini esas alan Protestanlar ve Katolikler ile bazı Ortodokslar tarafından 25 Aralık’ta, Jülyen takvimini esas alan Ortodokslar tarafından ise 7 Ocak’ta kutlanıyor.
Hristiyanlık yayılmadan önce 25 Aralık’ta “yeniden doğuş” bayramını kutlarken, 4. yüzyıldan sonra gücünü artırmaya başlayan kilise, Hazreti İsa’nın doğum günü olduğu iddiasıyla bugünün bayram olarak kutlanması için çalışmalarda bulundu.
Roma İmparatorluğu’nda Hz. İsa’nın doğumu anısına kutlanan bayramlara ilişkin en eski tarihin 325 veya 336 yılına kadar gittiği ileri sürülüyor.
Gregoryen ve Jülyen takvimleri nedir?
Miladi takvim olarak da bilinen Gregoryen takvimi, Papa 13. Gregorius tarafından 4 Ekim 1582’de kabul edildi.
Bu takvime göre, 1 yıl, Dünya’nın Güneş etrafındaki dönüş süresi olan 365 gün 6 saatlik zamana denk gelirken, milat da İsa’nın doğduğu yıl olarak kabul ediliyor.
Öte yandan, M.Ö. 46’da kabul edilen Jülyen takvimi, Roma İmparatoru Julius Ceasar’ın adıyla anılıyor. Artık yıl hesaplamasındaki farktan dolayı, Jülyen takvimi, yaklaşık her 128 yılda 1 günlük kayma oluşturuyor.
Noel kutlamaları
Hristiyanlıkta Hz. İsa’nın doğumunun kutlandığı Noel bayramında birçok ülkede aile bireyleri, 25 Aralık’ta hazırlanan Noel yemeğinde bir araya geliyor.
Çocuklar, Noel Baba’ya mektuplar yazarak istedikleri hediyelerin listesini yapıyor. Noel günü, süslenen çam ağacının altına bırakılan hediyeler sahiplerine veriliyor. Küçük çocuklar için dev çorapların içine hediye ve şekerlemeler konulurken, bu hediyeleri Noel Baba’nın getirdiği söyleniyor.
Fener Rum Patrikhanesine bağlı tüm kiliseler Noel’i 25 Aralık’ta, Türkiye’deki Ortodoks Kilisesi ise 6 Ocak’ta kutluyor. Patrikhane ve Kilise, 6 Ocak’ta Hz İsa’nın vaftiz edilişini kutluyor.
Hangi ülkelerde ne zaman kutluyor?
Aralarında İngiltere, Almanya, İrlanda, Fransa, ABD, Portekiz, İtalya, Avusturya, Belçika, Kanada, Arnavutluk, Norveç, Finlandiya, Kenya’nın bulunduğu ülkeler, Noel’i 25 Aralık’ta kutlarken, Gürcistan, Belarus, Rusya ve Sırbistan gibi Ortodoksların çoğunlukta olduğu ülkeler Noel kutlamalarını 7 Ocak’ta yapıyor.
Mısır’daki Kıpti Hristiyanları da Noel kapsamında 7 Ocak’ta biten 43 günlük bir oruç tutuyor ve kutlamaları da yine aynı gün yapıyor. Öte yandan, Arjantin, Brezilya, Macaristan ve İsveç’te kutlamalar Noel arifesi olan 24 Aralık’ta başlayıp 26’sına kadar sürüyor.
Hindistan ve Malezya gibi Hristiyanların azınlıkta olduğu birçok ülkede de 25 Aralık Noel günü resmi tatil kabul ediliyor.
Yalova’daki Protestanlar Noel’i nasıl kutluyor?
Tüm bunları bilerek Yalova’daki Protestanların Noel’i nasıl kutladığını merak ettik ve Yalova’daki Işık Kilisesi’ne gittik. Aslında çok ilginç bir kutlama şekline tanık olduk. Kilisedeki Haç bile Noel süsleriyle süslendi. Filmlerde gördüğümüz kiliselerden çok farklıydı. Mesela kimse mum yakmadı, başına örtü çekip dua etmedi. Tam tersine ellerinde gitarla şarkı söyler gibi İncil’den dualar okuyorlardı. En ilginci ise sanki karaoke yapar gibi bu duaları kendi dillerinde sözlerini karşı monitörden okuyorlar ve müzik eşliğinde hem söylüyor hem alkışlıyorlardı.
İlk başta bu kişilerin Papaz da dahil yabancı olduğunu düşündüm. Sonra hepsinin Türk olduğunu anladım. Aralarında parmak sayabileceğiniz kadar yabancı vardı, diyebilirim. Hatta dua ederek yemeğe katıldılar. Bizden farklı olarak onlar bu dünyada cennete gitmek için sevap işlemediklerini söylüyorlar. Cenneti bu dünyada yaşamak için bir nimet haline getiriyorlar. Cehenneme inanmıyorlar. Allah’ın çok merhametli, çok sevgi dolu olduğunu ve en kötü kula bile zarar vermeyeceğini zannederler. İlginç ve en önemlisi alışık olmadığımız bir dini yaklaşım.
Hatta kilisede Hazreti İsa’nın doğum günü için üzerinde mum olan pasta bile kesildi. Çocuklara hediyeler bile dağıtıldı. Ayrıca bütün dua söyleyen ve kilisede bulunan her kese şekerler üzerine rengarenk küçük zarflarda dualar dağıtıldı.
Papaz, filmlerdeki gibi uzun saten elbiseli, büyük haç kolyeli bir insan değildi. Normal modern yaşamımızda gördüğümüz takım elbiseli bir insandı. Yakasında sadece milletvekillerinin taktığı rozet gibi küçük bir haç vardı. Ama imamlarımıza benzeyen tek şey sakallarıydı.
Papaz Eser Günyel ile kısa bir röportaj yapma fırsatı bulduk. Papaz Günyel’e göre sadece bu yıl 55 Türk Protestanlığı kabul etti. Papaza göre yılbaşı ve Noel kutlamaları birbirinden çok farklıdır. Yılbaşının Hıristiyanlar için özel bir bayram olmadığını ve bunun dinle hiçbir alakası olmadığını bildirdi.
Haber: Ülker Fermankızı
